Englishجلال شباهنگی؛ هنرمند برجسته گرافیک، نقاشی و مجسمه‌سازی معاصر ایران
جلال شباهنگی (۲۴ آذر ۱۳۱۴ – ۲۶ مرداد ۱۴۰۲) یکی از هنرمندان خلاق و صاحب‌سبک عرصه هنرهای تجسمی ایران بود که به‌عنوان گرافیست، نقاش، مجسمه‌ساز و استاد دانشگاه تهران شناخته می‌شود. او در تهران متولد شد و تحصیلات خود را در دانشگاه ایالتی سن‌خوزه کالیفرنیا به پایان رساند. او دارای کارشناسی ارشد طراحی گرافیک و نقاشی معاصر و همچنین کارشناسی تبلیغات گرافیکی بود.
از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۸۱، شباهنگی عضو هیئت علمی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و در کنار آن در دانشگاه‌های سوره، شریعتی، شاهد و الزهرا نیز به تدریس پرداخت. او یکی از پیشگامان هنر نقاشی و گرافیک معاصر ایران محسوب می‌شد و در شورای تحصیلات تکمیلی گروه هنرهای تجسمی دانشگاه تهران عضویت داشت. همچنین نماینده دانشگاه تهران در طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در بخش هنر بود و به‌عنوان عضو پیوسته فرهنگستان هنر ایران شناخته می‌شد.
شباهنگی علاوه بر نقاشی و گرافیک، در حوزه مجسمه‌سازی نیز فعالیت داشت و به خلق حجم‌های شیشه‌ای (Blowing Glass) در ایران و مورانو ایتالیا پرداخت که آثارش در این زمینه طرفداران بسیاری در سراسر جهان دارد. این تجربه در شیشه‌گری بر سبک نقاشی او نیز تأثیر گذاشت و به آثارش شفافیت و سیالیتی خاص بخشید.
او اولین نمایشگاه خود را در سال ۱۳۴۹ در دانشگاه برکلی آمریکا و دومین نمایشگاهش را در سال ۱۳۵۱ در تالار قندریز تهران برگزار کرد. در طول عمر هنری خود، شباهنگی آثار متعددی را در قالب نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی در داخل و خارج از کشور به نمایش گذاشت که هر یک گواهی بر گستره و عمق فعالیت‌های هنری او بودند. در سال ۱۳۸۰ در دوسالانه هفتم گرافیک ایران به همت مرتضی ممیز از او تجلیل شد و همچنین فرهنگستان هنر در سال ۱۳۹۷ به پاس نیم قرن فعالیت هنری‌اش نمایشگاهی ویژه برگزار کرد.
آثار نقاشی شباهنگی عمدتاً بر سه عنصر کلیدی باغ، دشت و درخت متمرکز‌اند که به‌عنوان نشانه‌هایی از ریتم، ساختار، و ترکیب فضای عینی و ذهنی عمل می‌کنند. آثار او معمولاً شامل چشم‌اندازهای رنگین و خوش‌ساخت از تپه‌ماهورها و درختان پراکنده در دوردست است که اغلب یادآور نواحی کویری ایران می‌باشند، هرچند به مکان جغرافیایی خاصی محدود نمی‌شوند. سبک نقاشی او با سطحی تخت، ریتمی آرام و خطوط منحنی، ترکیبی از فضای مثبت و منفی و روابط عمودی و افقی استوار است.
یکی از ویژگی‌های متمایز آثار شباهنگی، پرداخت ویژه به فضای کویری است که در بسیاری از نقاشی‌هایش به عنوان مضمون اصلی دیده می‌شود. کویر در آثار او نه سنگین بلکه شفاف، شاعرانه و زیباست و ارتباط عمیقی با سنت نقاشی ایرانی دارد؛ جایی که حس هبوط و عروج به هم می‌آمیزند. نقاشی‌های او تجربه‌ای تازه از کویر را ارائه می‌دهند؛ تجربه‌ای سرشار از آرامش، زیبایی و لایه‌های پیچیده که مخاطب را به تأمل در رازهای زمین و تعامل با طبیعت دعوت می‌کنند.
مهدی حسینی، منتقد هنری، در وصف آثار شباهنگی گفته است: «پرده‌های او از فرم‌های بسیار سنجیده، تخت و گسترده تشکیل شده‌اند که نشان از اشراف و دانش این هنرمند به فرم و فضا دارد. گستردگی، سکوت و آرامش وجه مشخص این آثار است؛ سکوتی که مخاطب را آرام می‌کند و فضایی که به خلاقیت و ذهن نقاش بازمی‌گردد.»
جلال شباهنگی به‌واسطه وفاداری و اصرار ویژه به روش و بیانی خاص در هنر، یکی از چهره‌های شاخص هنر معاصر ایران به شمار می‌رود. او پس از سال‌ها تلاش و فعالیت هنری، در ۲۶ مرداد ۱۴۰۲ درگذشت.